Jeffrey Eugenides – Uit eerste hand (De Standaard)

Mannen die fouten maken  (De Standaard: Jeffrey Eugenides – verhalen)

 

We kennen hem van klassiekers als ‘Middlesex’ en ‘De zelfmoord van de meisjes’. Met zijn eerste verhalenbundel weet Eugenides niet altijd te overtuigen.

 

Kathy Mathys

 

Jeffrey Eugenides maakte naam met drie romans waarvan de twee meest recente een epische omvang hebben. Dat hij daarnaast altijd korte verhalen heeft geschreven, laat de collectie ‘Uit eerste hand’ zien. De oudste vertelling, ‘Grillige tuinen’, is uit 1988 en vormt een van de zwakke schakels. In dit verhaal heeft Sean, recent gescheiden, zijn zinnen gezet op een jonge Amerikaanse. De reisgenoot van dat meisje en een oude vriend van Sean vormen de obstakels op zijn weg. Eugenides kruipt afwisselend in de hoofden van de vier spelers voor een nachtelijke komedie die weinig indruk maakt.

Sean is een van de vele mannen in deze bundel van wie het huwelijk is stukgelopen of in de slop zit. Het leven is anders uitgepakt dan ze hadden verwacht, ze blikken vol nostalgie terug.

Erg geslaagd is ‘Zoek de schuldige’ waarin een man op politiebevel niet in de buurt van zijn huis mag komen. De toon is ironisch en uitgelaten, alsof de verteller een glas te veel op heeft.

Ernstiger, droever klinkt de schrijver in ‘Oude muziek’, al zit er in elk van deze verhalen op zijn minst één ironische kronkeling. Rodney en zijn vrouw studeerden muziek in Duitsland. Hij speelde Bach op de klavecimbel, reikte naar het hogere. Zoveel jaar later kan het gezin nauwelijks rondkomen, maakt de vrouw muizenpoppen vanuit huis. De muziek staat symbool voor wat verloren ging.

Ook in ‘Groot experiment’ heeft een gezin het financieel zwaar. De hoofdpersoon is een redacteur die het criminele pad kiest omdat hij geld nodig heeft om zijn huis te renoveren. In dit sterke verhaal laat Eugenides zijn personage nadenken over wat het betekent om Amerikaan te zijn. Hoort sjoemelen er gewoon bij in het moderne kapitalistische systeem?

 

Lacherig

 

Het territorium in deze bundel is oer-Amerikaans. De personages zijn mobiel, reizen makkelijk tussen staten. Velen van hen zijn op zoek naar interessante investeringen in de hoop op een zorgeloos pensioen. Het zijn vooral de mannen die zich wagen aan onbezonnen projecten. In ‘Klagers’ is de dementerende Della alles kwijt door de immobiliënavonturen van haar inmiddels overleden echtgenoot. Ze zit in een deprimerende instelling en krijgt bezoek van een vriendin, die geen gelukkig huwelijk heeft. Eugenides, die in de meeste verhalen een afstandelijke verteller opvoert, doet neerbuigend over de leeshonger van de twee vrouwen. Ze verslinden thrillers en bestsellers waarvan de inhoud belangrijker is dan de stijl of de naam van de auteur. Het is niet helemaal duidelijk of Eugenides ook lacherig doet over de daad van verzet van de vriendinnen. Ondanks de ergerlijk paternalistische toon is dit een van de sterkere verhalen. Het is gepast sober op stilistisch vlak, Eugenides slooft zich hier niet overdreven uit. Dat doet hij wel in ‘Het vulva-orakel’, waarin we een personage uit ‘Middlesex’ ontmoeten en in ‘Spuit’, een verhaal over een vrouw van veertig die nog een baby wil.

Wanneer je alle verhalen na elkaar leest, valt het op hoe eenvormig ze zijn op technisch vlak. Eugenides gebruikt steeds dezelfde structuur. In een openingsscène schetst hij de situatie. Dan volgt er telkens een lange flashback waarin de achtergrond wordt uitgelegd. Het is op zijn minst verbazingwekkend dat hij in een periode van bijna dertig jaar nauwelijks varieert op structureel vlak.

Het sterkste verhaal uit de bundel is ‘Luchtpost’ uit 1996. Het gaat over Mitchell, die met een vriend afreist naar Bangkok, rondtrekt en dan ziek wordt. Hij weigert medicijnen want hij voelt zich euforisch, helderder dan ooit. Zijn mentale energie is gigantisch. ‘Luchtpost’ lijkt een vreemde eend in de bijt, maar Mitchell is niet de enige man in deze collectie die op een spirituele queeste is.

‘Uit eerste hand’ laat een schrijver zien die op de korte baan niet altijd evenveel indruk maakt. Het goede nieuws is wel dat de recente verhalen, die van na 2000, tot de beste behoren. Dat belooft dus voor de toekomst.

 

***

 

Jeffrey Eugenides  – Uit eerste hand –  vertaald door Natasha Gerson en Ronald Fagel – 320 blz. – Prometheus

Hier vindt u de link naar het krantenartikel: