John Irving: De wereld volgens Garp (De Standaard)


John Irving – The World According to Garp (1978)

Hij is geen groot stilist en op de filosofische bespiegelingen in zijn werk zit meestal een laagje vernis. Irving snijdt niet diep. Ondanks de talloze tragedies en uitzinnige sterfgevallen, doen zijn verhalen nooit echt pijn. Irvings romans hebben nu eenmaal iets gezelligs, iets kersterigs bijna.
Hij groeide op in New England, het decor voor het gros van zijn boeken. Irvings stiefvader gaf les aan Exeter, dat de inspiratie vormde voor Garps school. In zijn begindagen was Irving een schrijver met beperkte aanhang. Critici en academici mochten hem wel maar de grote literaire doorbraak kwam er pas met zijn vierde roman, ‘The World According to Garp’ uit 1978. Zonder nu meteen vergelijkingen te maken met de Harry Potter-gekte was Irvings vette turf meer dan een megabestseller. Het was een cultureel fenomeen vol citeerbare oneliners. ‘Life is an X-rated soap opera’, is er zo een. Irving verwees ermee naar de inhoud van een boek van Garp, ook een romanschrijver. Het citaat gaat net zo goed op voor ‘The World According to Garp’ zelf, een achtbaanrit vol seksuele excentriekelingen en hijgerig overspel. Nochtans begint het allemaal met een vrouw die walgt van mannen en dierlijke lusten. Op de openingspagina’s bewerkt verpleegster Jenny Fields een opdringerige soldaat met een scalpel. Fields, Garps aseksuele moeder, wil ondanks haar mannenhaat graag een kind. Ze laat zich stiekem bezwangeren door een dementerende soldaat die op sterven ligt in het ziekenhuis en noemt haar zoon T.S.Garp naar de vader, een technical sergeant tijdens de Tweede Wereldoorlog. Fields schrijft het autobiografische ‘A Sexual Suspect’, een succesnummer dat Amerikaanse feministen meteen tot hun bijbel bombarderen. Ook Garp wordt een schrijver, wiens loopbaan opvallende gelijkenissen vertoont met die van John Irving. Garp benadrukt voortdurend dat hij geen autobiografisch schrijver is, maar zijn verhalen spreken dat tegen. De grote en kleine drama’s die Garp en zijn kroost overkomen, sijpelen door in Garps werk. Ook Irving rommelt maar wat graag in zijn verleden voor interessante verhaalelementen. Net als Garp was hij een worstelaar en kende hij zijn biologische vader niet. In het recente ‘Until I Find You’beschrijft Irving hoe een elfjarig jongetje wordt verkracht door een veel oudere vrouw. Vermoedelijk is ook dit verdoken autobiografie.
In ‘Garp’ maken eenogigen, gecastreerden en transseksuelen het mooie weer. Dat het toch geen freakshow werd, ligt vooral aan de gevatte komedie en de sterke hoofdpersonages. Slaagt Irving er niet altijd in om zijn uitzinnigheden geloofwaardig te maken, in ‘Garp’ lukt dat wel. De obsessieve Garp, die alles zou doen voor de veiligheid van zijn kinderen, is bij momenten arrogant en druk. Toch blijft hij fascineren en wanneer hij, na de dood van zijn zoontje, de rest van zijn leven als een epiloog omschrijft, voel je zijn authentiek verdriet. Irvings volgende romans werden stuk voor stuk bestsellers. Critici haalden er wel dikwijls hun neus voor op. Irving bleef schrijven over afwezige ouders, dodelijke ongevallen, Wenen, beren en prostituees. Until I Find You’is zijn voorlopig laatste roman. Het is een al te wijdlopig verhaal over de zoektocht van een jongen naar zijn echte vader. Ook Irving leerde recentelijk de familie van zijn biologische vader kennen.

Kathy Mathys