Kazuo Ishiguro – Vergeten reus (De Standaard)

In de ban van de draak
In zijn nieuwe roman, die doet denken aan het werk van Tolkien en George R. Martin, verrast Kazuo Ishiguro niet.
Kathy Mathys
Hij is de schrijver van de trage wurggreep: zijn melancholische verhalen hebben scherpe randen die zich geleidelijk voelbaar maken. De kwalijke impact van een weggevaagd of ‘vergeten’ verleden, dat is Ishiguro’s grote thema, zoals hij liet zien in ‘De rest van de dag’ of ‘Laat me nooit alleen’. De grote kracht van zijn romans schuilt in de voelbare spanning tussen wat er aan het oppervlak te zien is en wat daaronder speelt.
Ook in ‘Vergeten reus’ werkt Ishiguro met deze dynamiek. Zo ziet het oppervlak eruit: dorpen die bestaan uit ondergrondse gangenstelsels, open vlaktes waar geesten, trollen en onmensen rondwaren, een door allen gevreesde vrouwelijke draak. Het verhaal speelt tijdens de middeleeuwen, er heerst een betrekkelijke vrede tussen Britten en Saksen. Daar heeft koning Arthur voor gezorgd, diens ridder Gawain duikt op in deze roman.
Ishiguro zet het landschap en de spelers in uitvoerige details neer en hij laat al snel zien dat er meer valt te vrezen dan een trollenbeet. Er is sprake van ‘een mist van vergetelheid’ die ervoor zorgt dat mensen zich met moeite de dag van gisteren kunnen herinneren, laat staan dat ze nog weten wat er vele jaren terug gebeurde.
Ishiguro houdt ervan om zijn personages simultaan een echte en een metaforische reis te laten afleggen, zoals de oude butler in ‘De rest van de dag’. Hier reizen de hoogbejaarde Axl en Beatrice naar het dorp van hun zoon, die ze lange tijd niet zagen. Het is met name Axl die in zijn hoofd naar het verleden reist, al blijven we op afstand van de personages.
Te weinig betovering
Onderweg voegen er zich reisgenoten bij het koppel, een Saksische krijger die de draak wil doden en een jongen die hem daarbij wil helpen. Het is de drakenadem die de inwoners van Engeland benevelt en doet vergeten. Wat zullen de gevolgen zijn van dit collectieve herinneren? Zullen de etnische spanningen tussen Britten en Saksen weer oplopen? Zal Arthurs bestand worden geschonden? En hoe zit het op het intieme vlak? Beatrice vreest dat het dreggen van het verleden haar huwelijk schade kan toebrengen. Toch verkiest ze de confrontatie boven vergetelheid.
In eerder werk wist Ishiguro de spanning tussen schijn en werkelijkheid altijd te verpakken in bezwerende en spannende vertellingen. Deze keer lukt dat niet. Het verhaal is stroef en op enkele ijzige scènes na is er geen sprake van die typische, betoverende Ishiguro-toets.
Net als in ‘Game of Thrones’ stikt het van de gedragen, houterige dialogen. De stijl is eenvoudig, als helder water, dat zijn we gewend van Ishiguro. Af en toe is er een beeld dat blijft hangen zoals dat van vogelveren die neerdwarrelen en de melk bevuilen.
Het is niet erg dat de auteur zijn ideeën verpakt in eenfantasy-verhaal of dat hij bij zijn vertrouwde thema’s blijft. Wel is het jammer dat Ishiguro niets toevoegt aan die thema’s en dat hij te expliciet klinkt aan het eind. Het broze echtpaar is vintage Ishiguro, het stel is beleefd, zachtmoedig. Onvergetelijke personages zijn dit niet.
In essentie is ‘Vergeten reus’ een metaforisch verhaal over ouder worden en over wat een liefde waard is zonder haar verleden. Het zijn interessante uitgangspunten maar Ishiguro verkent ze op een manier die te weinig verrast.
**
Kazuo Ishiguro – Vergeten reus – vertaald door Bartho Kriek – Atlas Contact – 364 blz. – oorspronkelijke titel: The Buried Giant.