Hoe heet die film ook weer?

Leanne Shapton tekent filmscènes na in ‘Sunday Night Movies’, een stil en ontroerend kijkboek.

Kathy Mathys

Van films die we lang geleden zagen, blijft niet het verhaal bij, wel een sfeer, een beeld. Onlangs keek ik terug naar Michael Winterbottoms ‘The Claim’, waarvan het witte sneeuwlandschap elke andere herinnering had weggevaagd. Het zijn niet altijd de beroemde shots die we ons herinneren. We denken niet allemaal meteen aan de douchescène wanneer iemand het over ‘Psycho’ heeft. Onze innerlijke filmdatabank is persoonlijk, intrigerend. Dat geldt ook voor ‘Sunday Night Movies’, het nieuwe boek van Leanne Shapton, een Canadese kunstenares, schrijfster en designer. Bij ons is ze bekend van ’Belangrijke voorwerpen en persoonlijke bezittingen uit de collectie van Lenore Doolan en Harold Morris, inclusief boeken, kleding en sieraden’, waarin ze aan de hand van een veilingcatalogus het verhaal vertelt van een liefde. Uit dat boek bleek Shaptons interesse voor details, een interesse die ook spreekt uit haar nieuwste, een boek zonder tekst. Heel af en toe duikt er wel een dialooglijn of een filmtitel op.

‘Sunday Night Movies’ bestaat uit een collectie van filmframes in zwart-wit. Shapton is niet geïnteresseerd in de weergave van elk detail uit het corresponderende filmbeeld. Ze kiest niet voor beroemde shots die zelfs de filmleek zou herkennen: King Kong op de Empire State Building of E.T. en Elliott die door de lucht fietsen. Iconische scènes ontbreken en de beelden zijn ontdaan van actie. Shapton heeft een voorkeur voor gezichten, zoals dat van mevrouw Danvers uit Hitchcocks ‘Rebecca’. Ze gebruikt waterverf en schildert met grove penseelstreken, de kleuren zijn gebroken wit, grijs en zwart. Erg mooi zijn de ‘two-shots’, waarop twee acteurs in profiel met elkaar praten, die uit ‘The Women’, bijvoorbeeld, of uit ‘Darling’. Zelfs wanneer je de films niet kent, roepen de beelden herinneringen op aan andere films. Dat maakt het boek zo interessant en betoverend. De frame uit ‘Holiday Inn’, een film die ik nooit zag, doet me denken aan Fred Astaire en Ginger Rogers, aan bitterzoete, plagerige liefdesliedjes, aan droge Martini’s en diamanten halskettingen.

Shapton eigent zich het materiaal toe; ze schildert in haar stijl, niet in die van de filmmaker. Zo plaatst ze Monica Vitti uit Michelangelo Antonioni’s  ‘L’Avventura’ centraal in beeld, op de voorgrond, terwijl je bij Antonioni toch vooral denkt aan personages die zich aan de uiterste rand van het frame bevinden.

’Sunday Night Movies’ is opgebouwd als een opeenvolging van ‘stills’. Sommige hebben vlekken, alsof de pellicule is beschadigd. Het licht is genereus en glamoureus in de Hollywoodfilms, grimmiger in de Europese. Dit nostalgische, intieme kijkboek is een must voor wie houdt van oude films, de klassiekers en de vergetene. Shapton verbeeldt ze met evenveel liefde.

***