De levens van anderen

 

In ‘Ik zag een man’, de derde roman van Owen Sheers, heeft een ongeval met een Amerikaanse raket verstrekkende gevolgen.

 

Kathy Mathys

 

Op een zaterdagmiddag komt Michael Turner zijn schroevendraaier halen bij de buren, bewoners van een villa met uitzicht op Hampstead Heath in Londen. Het is stil in huis, de hitte is verlammend. Turner, die tijdens de voorafgaande maanden bevriend raakte met de bewoners van het huis, vindt het verdacht dat de deur openstaat. Dat is niets voor de Nelsons. Bezorgd begint hij een ronde te maken van het huis.

Naar dit moment in de zomer van 2008 keert Sheers steeds terug in ‘Ik zag een man’. Halverwege de roman krijgen we te horen wat er aan de hand is en vanaf dan ontwikkelt dit strak gecomponeerde boek zich als een thriller, zonder dat dit de bedachtzame toon aantast.

Michael Turner is een rouwende weduwnaar wanneer hij zijn intrek neemt in het flatgebouw dat grenst aan het huis van Josh en Samantha Nelson en hun dochters Rachel en Lucy. Turners echtgenote Caroline, een journaliste die meereisde met een Pakistaanse man, verdacht van terreur, kwam om bij een drone-aanval. Een tragisch ongeluk, zeggen de Amerikanen.

Het leven van de Nelsons is solide in vergelijking met dat van Turner. Ze hebben een rode loper op de trap, op elke trede vastgeklemd met een zilveren roede. Hij werkt bij Lehman Brothers, zij hoeft niet te werken, al heeft ze er spijt van dat ze niets doet met haar opleiding tot fotografe. Sheers schrijft dat Turner zich makkelijk kan inpassen in de levens van anderen en al helemaal in dat van zijn buren. Die hebben Caroline niet gekend en dat maakt het contact minder pijnlijk dan afspreken met vrienden die ook treuren.

Turner kan zich niet enkel goed inpassen, als schrijver van non-fictieboeken weet hij zichzelf volledig uit te wissen. Voor ‘Broederbende’, een waar gebeurd verhaal over twee criminele broers in New York, trok hij jarenlang op met de broers om daarna over hun te schrijven zonder aanwezig te zijn in het verhaal. ‘Verdwijnen door je ergens in onder te dompelen,’ noemt Sheers dit. Deze eigenschap van de kalme, uit Cornwall afkomstige Turner, blijkt belangrijk in een boek over de impact die we hebben op anderen, de sporen die we nalaten in levens die niet de onze zijn.

 

Lijntjes uitzetten

 

Halverwege introduceert Sheers de majoor die achter de knoppen zat bij de drone-aanval in Pakistan. Hij lijdt onder de dood van de onschuldige slachtoffers die hij meer dan eens maakte. Als bestuurder van onbemande drones ben je zowel veraf als dichtbij. De man woont in Texas maar hij ziet op zijn scherm welke schade hij aanricht; toen hij door de lucht zoefde als gevechtspiloot vloog hij weg voor hij kon zien hoe het er uitzag op de grond.

Sheers zet veel lijntjes uit en hij weet alles in evenwicht te houden in een roman die toch niet te keurig of af aandoet: een hele kunst. Niet enkel om het verhaal en de thematiek imponeert ‘Ik zag een man’, Sheers is goed in details, in de intieme invulling van zijn verzonnen leven is. De passages over rouw en verdriet zijn sterk en laten de lezer aanvoelen hoe het is voor de weduwnaar om, ondanks de warme welkom van de buren, een buitenstaander te zijn die de wereld van blije gezinnen heeft verlaten.

Sheers’ taal is poëtisch en licht afstandelijk op een manier die ruimte geeft aan de lezer, want ook dat is een van de thema’s in dit rijke boek: hoe af is een verhaal zonder lezers?

Met ‘Ik zag een man’ bewijst de uit Wales afkomstige Owen Sheers dat hij een van de grote nieuwe auteurs is uit het Verenigd Koninkrijk, waar ze hem vergelijken met Ian McEwan. Daar is iets van aan: Sheers schrijft over morele dilemma’s en hij heeft een scherp oog voor de grote wereld. Toch heeft deze auteur een heel eigen stem en dat laat hij hier uitstekend zien.

 

****

Owen Sheers – Ik zag een man – vertaald door Inge de Heer – Ambo/Anthos – 310 blz.