Van autobio naar fictie (Schrijven Magazine)

prog_MFA-CREATIVEWRITING_headerHoe transformeer je autobiografische gebeurtenissen tot verhalen?

 

Hoe intens en groots onze levens ook zijn, ze zijn niet altijd even geschikt om er verhalen van te maken. Of beter: ze zijn dat enkel wanneer we eraan tornen, dingen veranderen. Wie zijn memoires of autobiografie schrijft, dient de werkelijkheid zoveel mogelijk te respecteren. Dat ligt anders bij fictieschrijvers. Door bewerking kan autobiografisch materiaal gaan schitteren in verhalen. Deze tips kunnen je daarbij verder helpen:

 

1) Stel: je gaat op reis naar een onbekende plek. Laat je inspireren door het landschap, door de vormen en de kleuren. Schrijf geen autobiografisch reisverhaal maar gebruik het decor voor fictie. Je kan vertrekken vanuit de autobiografie, zo zou de eigenaar van een bed & breakfast die je echt hebt ontmoet een sleutelrol kunnen spelen in je verhaal.

 

2) Vertel je verhaal niet in de eerste persoon. Door de derde (of tweede) persoon te gebruiken, schep je niet enkel afstand tot de autobiografie, je gaat ze ook – hoe beperkt ook – fictionaliseren. In Legende van een zelfmoord vertelt David Vann verhalen die geïnspireerd zijn op zijn jeugd. Voor het centrale verhaal Sukkwan Island gebruikt hij de derde persoon en verandert hij de feiten.

 

3) Het echte leven is vaak te overvol. Maak van die drie excentrieke tantes één sterk personage.

 

4) In haar boek Wannabe a Writer vertelt schrijfster Jane Wenham-Jones hoe ze een verhaal wilde schrijven over die keer dat ze opgesloten zat in de kast. Ze hield zich aan de feiten en zat opgezadeld met een anekdote. Het verhaal voelde onaf en daarom verzon ze het slot. Een leuke anekdote is niet hetzelfde als een verhaal.

 

5) Vermijd een ik-verhaal dat klinkt als een klaagzang. Daar zitten lezers niet op te wachten.

 

6) Maak van die pestkoppen op school (die je in het echte leven wel zou kunnen wurgen) een interessant personage. Leef je in in dat personage en/of vertel vanuit zijn/haar perspectief.

 

7) Vermijd de expliciete benoeming van een dramatische gebeurtenis. Stel dat je wil schrijven over die keer dat je slecht nieuws kreeg. In plaats van het nieuws te benoemen, kan je de emotie van het personage laten blijken uit de acties die zij of hij onderneemt. Zo maak je de lezer nieuwsgierig en je omzeilt het risico op melodrama. Later in het verhaal kan je het slechte nieuws eventueel wel benoemen.

 

8) Experimenteer met de vorm. Stel dat je in dagboekvorm hebt geschreven over een gebeurtenis in je leven. Waarom probeer je er geen prozagedicht van te maken? Of een liedtekst? Of een verhaal in de vorm van een lijst? Op die manier neem je afstand tot de gebeurtenissen en zorg je voor verdichting.

 

9) Verander de leeftijd van je personage. Dit is een interessant filosofisch experiment. Stel je voor hoe je op dezelfde gebeurtenissen zou reageren als hoogbejaarde dame of heer. Of verander van geslacht: in verhalen is alles mogelijk.

 

10) Gebruik splinternieuwe dialogen. Stel: je wil over die fikse ruzie schrijven die je had met een vriend. In het echte leven spraken jullie rechtuit, zonder er doekjes om te winden. Doe dit niet in je verhaal. Maak er een onrechtstreekse ruzie van. Benoem de pijnpunten niet en kijk naar de spanning die ontstaat in het verhaal.

 

Deze schrijvers gebruikten hun leven als grondmateriaal:

 

1) Edward St Aubyn – De Patrick Melrose romans

Deze boeken zijn geschreven in de derde persoon. Ze gaan over het leven van de schrijver die misbruikt werd door zijn vader. Het perspectief laat de schrijver toe om zich ook in te leven in de vader. Bij memoires in de ik-persoon was dat niet mogelijk geweest.

 

2) Richard Russo schrijft altijd over het stadje waar hij als kind opgroeide, maar hij verandert telkens de naam van het stadje en verzint personages en gebeurtenissen.

 

3)Colm ToibÍn vertelt het verhaal van de dood van zijn vader in de roman Nora. Hij gebruikt de derde persoon en maakt van zijn jongere zelf geen schrijver maar een fotograaf.

 

Kathy Mathys is schrijfster, literair journalist en docent creatief schrijven.

Verschenen in Schrijven Magazine 5, jaargang 19, www.schrijvenonline.org