Geen duivelse daders
Nadeem Aslam laat ons de ‘war on terror’ beleven door Pakistaanse ogen in ‘De tuin van de blinde’.
Kathy Mathys
Aslam, geboren in Pakistan en op zijn veertiende verhuisd naar Groot-Brittannië, heeft in zijn werk altijd gezocht naar wat het Westen en het Oosten met elkaar gemeen hebben. Geen van beide kampen krijgt de rol van de slechterik in zijn romans ‘Kaart voor verdoolde geliefden’ en ‘De vergeefse wake’. In zijn derde voert Aslam geen westerlingen meer op die ons hun versie vertellen van de oorlog in Afghanistan. We zien David Town, een CIA-agent die een grote rol speelde in ‘De vergeefse wake’ enkel vanuit Mikal, een Pakistaan die bij vergissing eerst wordt opgepakt door de Taliban, dan gevangen zit bij een krijgsheer en ten slotte in handen valt van de Amerikanen, die na 9/11 hun oorlog zijn begonnen in Afghanistan. Wie zich Town nog herinnert als de door liefdespijnen gekwelde handelaar in edelstenen uit Aslams vorige boek zal verbijsterd toekijken naar hoe hij Mikal aanpakt. Geen wonder: we kijken mee met Mikal. In Aslams wereld heeft iedereen een goede reden om te doen wat hij doet of nalaat te doen, ook de terroristen. De auteur laat je op een empathische manier naar het ingewikkelde wespennest kijken en dat is meteen ook de grootste verdienste van ‘De tuin van de blinde’.
Het titelpersonage Rohan wordt geleidelijk blind en lijdt onder de fouten die hij heeft begaan ten opzichte van zijn overleden vrouw. De stukken die in Pakistan spelen zijn minder thriller- achtig dan Mikals lotgevallen. Aslam is een auteur voor wie de schoonheid van de taal een haast helende kracht heeft. Hij beschrijft Rohans tuin in lyrische refreinen. De natuurelementen zijn troostend in een leven waar voortdurend terreur en verraad dreigt. Ook het oorlogsterrein komt poëtisch in beeld: een brandend vliegtuig is een ‘vogel van vlammen’, de loop van een geweer ‘een vuurmond’. Toch schuwt Aslam de rauwe werkelijkheid niet en staan er in dit boek gruwelijke martelscènes.
Deze roman is minder geslaagd dan Aslams vorige. De vertelling is stroever, af en toe gaat de schrijver boven zijn verhaal staan om wat extra uitleg te geven aan de onwetende westerse lezer. Daardoor leest de tekst minder soepel. Behalve Rohan zijn de personages schetsmatig. Hierdoor heeft ‘De tuin van de blinde’ niet dezelfde impact als Aslams eerdere werk.
**
Nadeem Aslam – De tuin van de blinde – Atlas Contact – vertaald door Harm Damsma en Niek Miedema – Atlas Contact – 414 blz. – 21.95 €.