De tijd is een soundtrack
Amerikaanse critici riepen ‘A Visit From the Goon Squad’ van Jennifer Egan uit tot hun favoriet van het afgelopen jaar. Een meer dan terechte bekroning voor een verbluffend boek.
Kathy Mathys
Toen de Amerikaanse Jennifer Egan voor haar vierde roman de National Book Critics Circle Award kreeg, publiceerden verschillende Amerikaanse media een foto van Jonathan Franzen bij hun persbericht. Dat Egan het haalde van Franzen was blijkbaar belangrijker dan het boek zelf. Nochtans hoeft niemand zich te verbazen over deze bekroning: Egans boek is minstens zo pakkend, minstens zo complex en breed uitwaaierend. En vooral: het is veel beter in evenwicht dan Franzens ‘Vrijheid’. Egan is een schrijfster die zich heruitvindt met elk nieuw boek.
Voor ‘A Visit From the Goon Squad’ liet ze zich zowel inspireren door Proust als door de Sopranos. Bij Proust keek ze naar de manier waarop de Franse auteur schrijft over het voorbijgaan van de tijd, The Sopranos leerden haar iets over structuur. Net als in de televisieserie brengt ze een grote cast en kent ze bijfiguren uit het ene hoofdstuk een hoofdrol toe in het volgende. Zo opent ‘Goon Squad ‘met het verhaal van Sasha, assistente van muziekproducent Bennie. Dan volgt een hoofdstuk over Bennie, pas gescheiden, een ex-muzikant uit San Francisco die ooit bij een punkgroep speelde en het rauwe geluid mist van bands als The Stooges en The Who. We komen Bennie tegen als bijfiguur in latere hoofdstukken. Sommige vertellen ons iets over zijn verleden, sommige iets over een verre toekomst. Het is een aanpak die verrast en die je op scherp houdt. ‘Goon Squad’ is zeker geen kortverhalencollectie – daarvoor zijn de verhalen te sterk met elkaar vervlochten – maar het is ook geen traditionele roman. Dat Egan erin slaagt om na elke twintigtal bladzijden met een nieuw verhaal te beginnen dat even begeesterend, spannend en meeslepend is als een vorig, is knap.
Tijd als monster
De plot van deze roman laat zich niet samenvatten, al hebben bijna alle personages een link met de muziekindustrie. Van de PR-dame die in moeilijke tijden een opdracht doet voor een Afrikaanse dictator tot de versleten rocker, opgeblazen door de antidepressiva, die opnieuw het podium op wil: Egan toont hen op een sleutelmoment in hun leven. De flashforwards die ze op ons afvuurt, vertellen hoe het deze personages zal vergaan. Voor de ene wacht roem, voor de ander een schaduwbestaan in een Mexicaanse cultbeweging. Dat muziek als bindmiddel gebruikt wordt, is geen toeval. Dit is een roman over wat de tijd aanricht met onze levens. We ontmoeten een smoorverliefd tienermeisje dat staat te trappelen aan de startlijn van het leven en een zakenman die niet gelooft in de dood, tot we hem aantreffen in zijn ziektebed. Wanneer mensen praten over vroegere tijden, hebben ze het al snel over de muziek waar ze op dat moment naar luisterden. Vele mensenlevens kunnen aan de hand van een platenkast worden verteld. Ook technologie is belangrijk in deze roman. Eén van de personages voorspelt een tijd waarin iedereen verslaafd is aan sociale media. In de verrassende slothoofdstukken heeft elke baby een Starfish, een soort GPS waarmee ze liedjes kunnen downloaden en mailen. Egans fascinatie met nieuwe vertel- en communicatievormen blijkt ook uit de tekst zelf. Sasha’s dochter schrijft haar dagboek in de vorm van een powerpointpresentatie, die tientallen bladzijden duurt en hartverscheurend mooi is.
Dit is een roman die teruggaat tot de late jaren 1970, toen hippies in San Francisco wegzonken in een nooit eindigende acidtrip. Via de Clinton-jaren en de aanslagen op de Twin Towers belanden we in het New York van de jaren 2020. Elke verhaallijn – of flard is even fascinerend en opwindend. Dit is een boek vol conflict en drama, vol humor ook. Egan is stilistisch erg sterk zonder te overdrijven. Aan één krachtig beeld – ‘a bad day, a day when the sun feels like teeth ‘- heeft ze genoeg. De Amerikaanse critici hebben gelijk: dit is een formidabele roman.
*****
Jennifer Egan – A Visit From the Goon Squad – Corsair – 352 blz.
Deze roman verschijnt dit najaar bij De Arbeiderspers.