Charlotte Wood – Ontregeld (De Standaard)

Mannen die vrouwen haten

 

Charlotte Wood neemt de lezer mee naar de Australische woestijn voor wat beslist geen plezierreisje is. ‘Ontregeld’ staat garant voor een intense leeservaring.

 

Kathy Mathys

 

Er zitten kookaburra’s, kaketoes en zoveel insecten dat je door het gezoem niet langer kan nadenken. Charlotte Wood laat haar hoofdpersonages in de openingsscène de setting verkennen aan de hand van geluiden. Yolanda en Verla zijn vastgebonden, ze hebben geen idee waar ze zich bevinden. Hun geest is versuft door de drugs en ze hebben ruwe  kleren aan. Mondjesmaat geeft de Australische schrijfster te kennen wat er aan de hand is. De twee zijn samen met enkele andere meisjes ontvoerd en naar de woestijn gebracht. Boncer en Teddy zijn de slavendrijvers, die de vrouwen na een dag arbeid in de hitte, opsluiten, elk in hun eigen hondenhok. De mannen handelen in de opdracht van een man van wie de komst steeds wordt uitgesteld. De beschaving is ver weg, niemand kan ontsnappen omdat een hek onder stroom het domein omzoomt, ook de bewakers niet. Dan komt het bericht dat de man helemaal niet komt.

Wat de vrouwen verbindt, wordt zelfs op de achterflap vermeld dus het kan geen kwaad om het prijs te geven: ze zijn allemaal betrokken geweest bij een seksschandaal. Zo is het liefje van een bisschop een van de ontvoerden, een meisje dat deelnam aan een talentenshow. Verla, parlementair stagiair, had een affaire met een politicus, Yolanda is verkracht door de spelers van een voetbalclub. Boncer en Teddy maken hen voortdurend uit voor sletten.

 

Symboliek

 

Dit had op basis van de eerste paar hoofdstukken een heel andere roman kon worden, een veel minder interessante. Wood plaatst zelf richtingaanwijzers voor de wegen die ze had kunnen nemen. Zo krijg je te horen dat het eten – vies pakjesvoer – dreigt op te raken en dan vrees je dat de personages zich op elkaar zullen storten. Ook het gedrag van Boncer en Teddy is niet geheel voorspelbaar. De vrouwen worden gehard door het werk, ze krijgen spieren. Met name Yolanda boezemt de mannen angst in.

Het gaat de schrijfster dan ook niet om de thrillerelementen, al is de roman spannend en intens. De inzet is veeleer maatschappijkritisch en filosofisch. Wat betekent het om vrouw te zijn? Wat verwachten mannen van vrouwen? Welke gedragingen zijn wenselijk en welke niet?

De meisjes krijgen  stoppelig schaamhaar, ze bloeden. Ze lijken in niets nog op de gepolijste schoonheden die ze ooit waren. Enkelen gruwelen van het dier dat in hen ontwaakt, anderen omarmen juist het nieuwe lichaam. Met name Yolanda wil niets anders meer dan ‘de vrijheid van een dier’.

Er zijn recentelijk verschillende romans geschreven over wat het betekent om vrouw te zijn. Sommige schrijvers gaan voor de subtiele toets, zoals Ottessa Moshfegh met ‘Eileen’, Charlotte Woods hamert er sterk op waarom de mannen de ontvoerde vrouwen zo haten. De scène waarin een wanstaltige, zelfgeknutselde pop voorkomt doet denken aan een sleutelmoment uit ‘De eetbare vrouw’ van Margaret Atwood. Ook in die roman, waarin een vrouw een taart bakt in de vorm van een vrouwenlichaam, wordt de symboliek zwaar aangezet.

‘Ontembaar’ zorgt voor een rauwe, haast slopende leeservaring. De schrijfster duwt je in lijf en geest van de meisjes en ze doet dat met verve. Ze schept een hallucinante wereld waarin jonge vrouwen, gehuld in wanstaltige tunieken, liedjes zingen van Rihanna of zich afvragen hoe Jamie Oliver konijn klaarmaakt. Ronduit zinderend zijn de beschrijvingen van Yolanda’s strooptochten. Zij is het die zorgt voor het konijnenvlees.

Wat minder symboliek in het tweede deel had het boek nog sterker gemaakt. Toch is dit een belangrijke roman waarvan de kans groot is dat je hem niet meer vergeet. Sommige beelden blijven nagloeien op het netvlies.

 

****

 

Charlotte Wood – Ontregeld – vertaald door Jetty Huisman – Nieuw Amsterdam uitgevers – 255 blz.