Trage ontroering

door Kathy Mathys

In Colm Tóibíns zesde roman staat niet één zin zo verbluffend en virtuoos dat hij je van je sokken blaast. Tóibín, de stilist, kiest voor een sober palet, voor woorden die zo uit de mond lijken te komen van de nochtans zwijgzame Eilis Lacey. Zij is een wat passieve, voorzichtige twintiger voor wie de mogelijkheden in het landelijke Ierland van de jaren 1950 beperkt zijn. Wanneer ze de kans krijgt om te emigreren naar Brooklyn, neemt Eilis die aarzelend. Ze is bang dat ze de rest van haar leven zal worstelen met het New Yorkse onvertrouwde. Pendelend tussen haar kamer, die op de donkerste momenten aanvoelt als een graftombe, en het warenhuis waar ze een job vindt, tracht Eilis te aarden in the land of the brave. Haar heimwee lost op in een aanzwellend gevoel van vrijheid. Buiten het blikveld van haar familie begint ze aan een romance met Tony, een Italiaanse loodgieter. Eilis’ wordt geconfronteerd met drama en verlies en ze moet moeilijke beslissingen nemen. Tóibín noemt ‘Brooklyn’ zijn variant op de Jane Austen-roman, waarin aan het einde van de rit een geschikte huwelijkspartner is gevonden. Toch is het geen chicklit, zoals hier en daar wordt gemompeld door kwatongen. Eilis’ huisgenoten hebben het over nylons en make-up, maar Eilis is een buitenstaander, geen vrolijke deelgenoot. Door sommige scènes van dit uitgekiende, zeer zorgvuldig geconstrueerde verhaal waart de geest van Henry James. Zo is er de sleutelpassage waarin Eilis Tony observeert zonder dat hij het beseft. Haar gedachtestromen zijn op dat moment erg Jamesiaans.
‘Brooklyn’ is een roman die je geleidelijk besluipt en begint te ontroeren. Eilis is een terughoudend personage, iemand die het niet gewend is om over zichzelf te praten. Tóibín kruipt in haar hoofd en doet dat op een heel indrukwekkende manier, iets wat je vooral beseft nadat je het boek hebt neergelegd. ‘Brooklyn’ is verraderlijk simpel en minder doorzichtig dan je denkt. Tóibín toont nog maar eens zijn kameleontische vel in een roman die heel anders is dan voorganger ‘De meester’.

Colm Tóibín
Brooklyn
Penguin Books
251 blz., 10,50 €