Lorrie Moore – Bark (De Standaard)


Speeddaten voor bejaarden
Na zestien jaar brengt Lorrie Moore, schrijfster van de bekroonde roman ‘A Gate at the Stairs’ eindelijk een nieuwe verhalenbundel uit. Het is feest voor de fans.
Kathy Mathys
De gelukkigen kunnen uit alle vormen van ongeluk de minst erge variant kiezen, de ongelukkigen hebben zelfs dat voorrecht niet. Zo denkt Kit over het leven. In het verhaal ‘Paper Losses’ laat Lorrie Moore het twintigjarige huwelijk van Kit en Rafe detoneren. Het koppel maakt een laatste reis naar een vakantieoord op de Caraïben omdat ze dit beloofd hadden aan hun kinderen. De toeristen bij het zwembad lezen boeken over de genocide in Rwanda om zich een ernst aan te meten waaraan het de vakantiebestemming ontbreekt.
Kit is niet de enige met een grimmige kijk op het leven. Volgens Ira, de pas gescheiden vijftiger in ‘Debarking’, leert het leven ons weinig en moeten we het doen met willekeurige, versnipperde inzichten.
Wie lorrie Moores wereld kent, voelt zich hier op vertrouwd terrein. Er is weinig samenhang in de levens van haar personages die, desondanks, op zoek gaan naar iets van vervulling. Hoe donker Moores verhalen ook zijn, van cynisme kan je de schrijfster nooit beschuldigen. Ira, de nieuwbakken vrijgezel in wie een vurige woede bruist, geeft onomwonden toe dat hij niet kan leven zonder liefde. ‘Debarking’ is een van de vele verhalen uit ‘Bark’ over daten op middelbare leeftijd en later. In ‘Thank you for Having Me’ wordt de verteller, een vrouw met een tienerdochter, langzaam dronken op een bruiloft. Haar gedachten zijn vintage Moore: de jurk van het bruidsmeisje is niet pastel- maar aspirinekleurig, als kind was haar dochter aimabeler dan nu. Je wordt alleen geboren, denkt de vrouw, je sterft alleen, waarom zou je tussenin je best doen om te ontwennen? Moore voegt er aan toe dat je alleen zijn niet verleert: ‘Het is als fietsen onder schot. Met het wapen in je eigen hand.’
Zenuwtic
Zonder de humor – en Moore is één van de weinige schrijvers die je hardop laat lachen – zouden deze verhalen te pijnlijk zijn. En toch is het niet zo dat humor hier simpelweg een pleister is op de open wonde. De personages spuien gevatheden, in de stijl van de beste screwballkomedianten. Alleen leveren die iets heel anders op dan in de blijspelen uit het Hollywood van de jaren 1940. Moores nerveuze spelers debiteren hun gevatheden uit angst, onwennigheid, alsof ze de verbale variant zijn van een zenuwtic. De humor laat een wrange nasmaak.
Wat Moore zo briljant maakt is de manier waarop ze ironie verbindt met emotionaliteit. Ze brengt geen zalvende ontroering, wel een ontredderende variant. In ‘Foes’ reist een weinig succesvol schrijver naar een diner waar hij aanschuift bij cultuurmecenassen uit de zakenwereld. Het gesprek met zijn disgenoot krijgt verrassende en duistere contouren. Aan het eind reflecteert de man over zijn huwelijk en vreest hij dat zijn vrouw hem zal verlaten, dat er hem niets anders zal resten dan speeddaten voor geriatrische, dove patiënten.
Een behekste natie
Deze verhalen spelen in de Midwest en de personages ergeren zich aan de debiele bumperstickers, de weinig verfijnde cultuur. Maar ‘Bark’ laat een groter Amerika zien, biedt een ontluisterend beeld van het continent de voorbije dertien jaar. Het is een natie die zich opmaakt voor de oorlog in Irak, die zich schuldig maakt aan gruwelpraktijken in Abu Ghraib, die wegzakt in een diepe recessie. In één van de verhalen treffen we een leegstaande boekhandel, de ‘D’ uit Borders  is weggehaald van de muur, Borers dus. In ‘Subject to Search’ moet een officier aan schandaalbeperking doen wanneer de gruwelen in Abu Ghraib dreigen uit te lekken naar de pers. In dit verhaal zijn het politieke en het intieme niet goed op elkaar afgestemd.
Vooral in ‘Wings’ overtuigen de wederzijdse echo’s tussen persoonlijke en landelijke malaise. Dit verhaal, een variant op Henry James ‘The Wings of the Dove’,  is het langste in de collectie. KC en haar vriend Dench zitten aan de grond na een mislukte muzikantencarrière. Ze verschepen naar een dorp waar KC kennismaakt met een oude weduwnaar. Dench moedigt zijn vriendin aan om met de man te flirten in de hoop dat die zijn erfenis aan haar laat. Wat een prachtige hertelling van James is dit: grappig, verontrustend, beklijvend, hartverscheurend. ‘Surrealisme kan je niet verzinnen. Het is de elektriciteit van de werkelijkheid,’ schrijft Moore. En zo is het ook in dit verhaal dat vol zit met die typische surreëel aandoende Moore-toetsen die de werkelijkheid verhevigen.
‘Wings’ is een van de verhalen over spookhuizen. In het nest van KC en Dench hangt een vieze stank. Ook in de hoofden van de personages spookt het, het land zelf lijkt behekst.
Moore is een formidabele styliste en taalkunstenares, dat is hier niet anders. Wie haar wil lezen moet het Engels goed beheersen, helaas is deze schrijfster niet vertaald in het Nederlands.
****
Lorrie Moore – Bark – Knopf – 208 blz. – 19.99 €.