Verdwenen vader
Op 6 januari maakt Maggie O’Farrell kans om voor de tweede keer de Costa Novel Award te winnen .
Kathy Mathys
‘Als de regen valt’ speelt in 1976, tijdens de derde maand van een hittegolf. ‘Vreemd weer brengt vreemd gedrag naar boven,‘ lezen we. O’Farrell voegt toe dat onze waakzaamheid vermindert bij extreme warmte, dat wat verborgen is ontmaskerd kan worden. De Schotse schrijfster uit Edinburgh zoemt in op vier dagen uit het leven van de familie Riordan. De gepensioneerde Robert Riordan loopt het huis uit om een krant te halen en keert niet terug. Zijn vrouw Gretta trommelt de drie kinderen op. Michael Francis is een leraar geschiedenis die zijn professionele ambities nooit waarmaakte en die zijn vrouw van zich voelt wegdrijven. Monica is getrouwd met een gescheiden man, krijgt een kille behandeling van diens dochters die ‘als verschrikte paarden‘ wegschieten, wanneer ze in hun buurt komt. Monica is de ernstige, de zorgzame. Als tiener keek zij het meest om naar Aoife, de jongste dochter, een moeilijk kind dat onophoudelijk krijste toen ze klein was. Aoife komt na Roberts verdwijning terug uit New York, waar ze werkt voor een beroemde fotografe. Ze kampt haar hele leven al met de angst dat iemand zal ontdekken dat ze niet kan lezen. Ze herkent aparte letters, maar die klonteren samen tot een duizeligmakende brij.
Broers en zussen
Net als O’Farrells vorige boek kreeg ‘Instructions for a Heatwave’ een vaag-sentimentele titel waarmee de uitgever allicht lezeressen wil bekoren. Jammer is dat want O’Farrell is veel interessanter dan je op basis van haar omslagen en titels zou vermoeden. Haar eerste vier romans waren degelijk zonder meer. Haar vorige, ‘En we vergeten omdat het moet‘, was een meesterwerk. De nieuwe is ambitieus, O’Farrell graaft in het leven van al haar personages, enkel in het hoofd van Robert kruipt ze niet. Het gaat in dit boek niet enkel om de onthulling van het geheim van de vader. Meer nog, dat aspect is niet het interessantste. O’Farrell is erg goed in de dynamiek tussen broers en zussen. Met Aoife en Monica laat ze zien hoe complex zusterliefde kan zijn, hoe deze cocktail net zo goed giftige ingrediënten als wantrouwen en afgunst kan bevatten. Michael Francis is een ingetogen, overtuigend personage. Zijn drama’s zijn niet nieuw, wel beklijvend. Het meest bruisende personage is Aoife, die door de Amerikaanse metropool stormt en stuitert, achternagezeten door letters die haar bedreigen.
Je zou kunnen zeggen dat O’Farrell historische romans schrijft. Haar personages beleven intieme drama’s die verbonden zijn met historische gebeurtenissen, ook deze keer is dat het geval. De schrijfster is heel nauwlettend met de juiste details – de schoenen, de krulspelden. De Riordans zijn Ieren die zich, net als veel van hun landgenoten, nooit helemaal welkom hebben gevoeld in Engeland. Binnenshuis klinkt Gretta, een hypochondrische en religieuze vrouw, luid en uitbundig, in winkels maakt ze zich kleiner. Het verhaal voert naar Connemara, Ierland, en het is in die laatste hoofdstukken dat O’Farrell poëtischer en beeldende uit de hoek komt. In het algemeen is haar woordkeuze harder en minder zoet dan in haar vroege werk en dat komt de boeken beslist ten goede.
Verdiende bekroning?
Deze roman is iets minder sterk dan haar vorige. De plot wordt aan het eind keurig afgerond – te keurig – en bevat wat onwaarschijnlijkheden. Het lijkt wel alsof O’Farrell bang is voor schurende en losse elementen. Robert blijft een blinde vlek, ook aan het slot, en dat zal sommige lezers storen. Verdient O’Farrell de prijs? Op zich wel, al is Kate Atkinsons ‘Leven na leven’, een van de drie andere kanshebbende titels, origineler, virtuozer en sterker.
***
Maggie O’Farrell – Als de regen niet valt – Artemis & Co – Amsterdam – 325 blz. – 19.95 € – oorspronkelijke titel: Instructions for a Heatwave.