Multiculti Dublin
‘Ik ging in het ene land naar bed en werd wakker in het andere.’ Zo omschrijft Roddy Doyle Ierlands heel bruuske metamorfose in 1994-95. Toen Doyles De bus in 1990 verscheen, stikte het land nog van de werkloze stukadoors. Vijf jaar later kwamen alle stukadoors uit Oost-Europa, schrijft Doyle.
De Nigeriaanse journalist Abel Ugba wist Doyle aan te trekken voor een aparte verhalenreeks. Doyle zou verhalen schrijven over multicultureel Ierland voor de Metro Eireann. De negen kortverhalen zijn nu gebundeld onder de titel The Deportees. Ze hebben een strak format en bestaan allen uit hoofdstukken van 800 woorden. Om de nieuwsgierigheid van de lezer te prikkelen, werkt Doyle met cliffhangers aan het einde van de hoofdstukken. In de introductie geeft hij grif toe dat hij nooit goed wist waar zijn verhalen heen gingen. Personages verdwijnen soms zomaar, ideeën worden even aangeraakt maar niet uitgewerkt. In een krant of magazine stoort dat een pak minder dan wanneer je de reeks in één ruk leest.
In Drie keer raden wie er vanavond komt eten steigert brave huisvader Larry fel, wanneer één van zijn dochters een Nigeriaanse vriend meeneemt naar huis. Tijdens een familie-etentje probeert hij zijn vooroordelen over Afrika te verbergen, wat een paar komische scènes oplevert. De meeste verhalen zijn te fragmentarisch of te weinig origineel om te blijven hangen. Genre-oefening De kinderwagen is een lauw horrorverhaal over een Poolse au pair in een Iers huishouden. De nieuwe jongen over een Afrikaans jongetje die op een Ierse school zijn weg zoekt, is te sentimenteel. Wel geslaagd is 57 procent Iers, waarin migranten een erg bizarre test dienen af te leggen om hun vaderlandsliefde en kennis van de Ierse cultuur te meten. De humor is scherp en bijzonder actueel. Ook Terug naar Harlem, een bitterzoet liefdesverhaal, bekoort. Titelverhaal The Deportees is een exotisch getinte variant op The Commitments, Doyles succesroman waarin Jimmy Rabbitte een band oprichtte. Rabbitte is hier opnieuw van de partij. Ondanks het protest van zijn hoogzwangere vrouw wil hij weer een groep muzikanten bij elkaar brengen. Deze keer is de cast bijzonder internationaal en maken de gitaren plaats voor djembés.
Af en toe komt Doyle aanzetten met een leuk idee of een intrigerend personage. De meeste verhalen blijken jammer genoeg niet meer dan een wat rommelige schets.
Kathy Mathys
*
Roddy Doyle – The Deportees, vertaald door Daphne de Heer, Nijgh & Van Ditmar, Amsterdam, 287 blz.