Tsunami-dagboek op drift
Ruth Ozeki schreef met ‘Een tijdelijke vertelling’ een knappe roman over de angst om weggespoeld te worden en over het verglijden van de tijd.
Kathy Mathys
Ruth Ozeki, een Amerikaanse schrijfster met Japanse roots, is één en al vurige ambitie in een ‘Een tijdelijke vertelling ‘, een roman voor hoofd en hart en veruit haar beste tot nu toe. Eerder schreef Ozeki twee geëngageerde romans over wanpraktijken in de voedselindustrie. Dat engagement spreekt ook uit haar nieuwe boek dat gelukkig veel complexer is en rijker.
Nao is een doodongelukkig tienermeisje dat lijdt onder de venijnige pesterijen van haar klasgenoten. Ze groeide op in California, waar haar vader een topbaan had, tot de internetzeepbel barstte en ze met haar ouders naar Tokyo verkaste. In Akiba, de elektronicawijk van Tokyo waar het stikt van de fetisjisten en excentriekelingen, strijkt ze dagelijks neer in een café om er in haar dagboek te schrijven. Nao is van plan een einde te maken aan haar leven nadat ze is uitverteld. Ze richt zich expliciet tot de lezer. Zelf heeft ze het over een antiblog, bedoeld voor één specifieke persoon.
Jaren later vindt Ruth, een schrijfster met writers’block, het dagboek aan een verlaten strand van het geïsoleerde Canadese eiland waar ze woont met haar man Oliver. Die denkt dat het in paarse gelstift geschreven dagboek wegspoelde tijdens de tsunami van 2011.
Nao noemt zichzelf een tijdswezen. Niet voor niets schrijft ze in een dagboek waarvan de kaft ooit om ‘A la recherche du temps perdu’ van Marcel Proust zat. Nao vindt dat ze haar tijd verspilt en ze zoekt wijsheid bij, onder andere, haar overgrootmoeder, een zenboeddhistische non die ‘alles zo verschrikkelijk langzaam doet om de tijd zo dun mogelijk uit te smeren’. Ozeki, naast schrijfster een boeddhistische priesteres, beperkt zich niet tot zen-inzichten. Op thematisch vlak is dit een gevarieerd boek. Milieuvervuiling, de Tweede Wereldoorlog, communicatie, zelfmoord, tienerangsten, de filosofie van de tijd: het komt allemaal aan bod in deze roman die een feest is voor wie houdt van taal. We leren dat in het Japans in sommige woorden een geest woont, dat een ronin – een samoerai zonder meester – letterlijk een ‘golfmens’ is, ‘iemand die ronddobbert op de woelige zee van het leven’.
‘Een tijdelijke vertelling ‘ is ook een roman over schrijven en over lezen, over hoe je als lezer altijd op zoek bent naar jezelf in een boek. Enige smet: net als Barbara Kingsolver en Margaret Atwood beschikt Ozeki over een zeer grondige wetenschappelijke kennis. Soms stopt ze teveel achtergrondinformatie in de gesprekken tussen Oliver en Ruth.
***
Ruth Ozeki – Een tijdelijke vertelling – vertaald door Bert Meelker – Anthos – Amsterdam – 479 blz. – Oorsponkelijke titel: A Tale for the Time Being.