Tot zover de opzet en intenties. Hoe pakt dit uit in de praktijk? ‘How Should a Person Be?’ heeft iets weg van reality tv, maar is meer gestileerd. Geen één-op-één weergave van de werkelijkheid dus. Wel duiken er scènes op die ook op de buis zouden kunnen langskomen: beelden van jonge mensen die zitten te tateren, te drinken. Heti geeft hun gesprekken op die momenten weer in scenario-vorm. Dit boek is gesitueerd in de hippe delen van Toronto. Sheila’s vrienden zijn dichters, kunstenaars. Ze praten over humor in de kunst, over de filosofie van Baudrillard, één enkele keer over Keanu Reeves. Meer nog dan aan reality tv doet dit alles denken aan Amerikaanse indiefilms uit de jaren 1990, ‘Trust’ van Hal Hartley, bijvoorbeeld. Naar verluidt zou ook de momenteel bejubelde HBO-serie ‘Girls’, over zoekende twintigers in Brooklyn, wat gemeen hebben met dit boek.

Heti wordt geloofd om haar experimentele vorm: een kruisbestuiving van fictie, autobiografie en zelfhulp. Je krijgt ook essayistische passages, aforismen. Toch is het allemaal niet zo wereldschokkend en spannend als sommige recensies je willen doen geloven.

Kroniek van een vriendschap

Sheila’s eerste vriendje, boos nadat ze lonkte naar een ander, schreef een toneelstuk waarin hij Sheila een gruwelijk lot toebedeelt als verarmde, vereenzaamde hoer. Dit blijft door Sheila’s hoofd spoken en het gevoel dat ze verachtelijk is, rot vanbinnen, laat haar niet los. Sheila zoekt in haar omgeving naar rolmodellen. Een van hen is de standvastige kapper bij wie ze een baantje heeft. Nog belangrijker is Margaux – gebaseerd op de Canadese kunstenares Margaux Williamson. ‘How Should a Person Be?’ is in essentie het verhaal van de vriendschap tussen Sheila en Margaux. Sheila’s theatertekst schiet niet op en daarom begint ze haar gesprekken met Margaux op te nemen, net zoals Heti dit boek optrok uit conversaties met haar vriendin. Soms graven de grillige dialogen een laag dieper en ben je even verrast of ontroerd zoals wanneer Sheila haar bewondering voor de asperges van Manet uitspreekt. Maar er is ook sprake van verveling en navelstaarderij. De vraag of kunstenaars geobsedeerd zijn met zichzelf, is een thema in dit boek. Margaux werkt keihard als schilder maar ze staat sceptisch tegenover het effect van kunst. Elke ochtend voelt ze schaamte omdat ze zich niet inzet voor een betere wereld. Is kunst maken een ijdele bezigheid? Trek je beter naar Afrika om noodlijdenden te helpen, vraagt ze zich af, of is dat ook een vorm van mentale masturbatie?

Grillig en irritant

Heti kan schrijven, dat laat ze moeiteloos zien. Ze heeft meer dan één register zoals de rauwe seksscènes tonen. Dit boek heeft zijn grappige Miranda July-achtige momenten. Toch blijft het niet hangen, het is te grillig, beklijft niet genoeg en irriteert teveel. Nochtans verwachtte ik veel van dit in de V.S. gehypete en lovend ontvangen boek. Het werd er vergeleken met een veel sterkere roman, Leanne Shaptons ‘Belangrijke voorwerpen’. Dat was een boek in de vorm van een veilingcatalogus, ook al zo een vreemd vormexperiment dus. Heti is trouwens de hoofdactrice in diezelfde roman-in-foto’s. De twee schrijfsters zijn vriendinnen en werken momenteel samen aan een nieuw boek.

**