Boogschieten en knopen leggen
Net als ‘Harry Potter’ en ‘Twilight’ is ‘De hongerspelen’ geschreven voor tieners en lezen nu ook volwassenen het massaal.
Kathy Mathys
Eerst waren het de tovenaars, dan de vampieren en tegenwoordig rollen er honderden post-apocalyptische romans voor tieners van de persen. ‘The Forest of Hand and Teeth’, ‘Life as We Knew It’, ‘Divergent’: het zijn slechts enkele van de sellers die jonge lezers met een voorliefde voor scifi en avontuur deze dagen verslinden. ‘De hongerspelen’ is hét model, al valt ook die roman terug op oudere films en boeken. Het zal de jonge lezers een zorg zijn. De meeste vijftienjarigen hebben nooit gehoord van William Goldings ‘Heer der vliegen’ of van ‘Battle Royale’ (1999), de verfilmde roman van Koushun Takami. Voor hen zijn de avonturen van Katniss fris en beklijvend.
‘Battle Royale’ speelde in een totalitair, futuristisch Japan. Elk jaar selecteerde de regering een groep schoolkinderen die elkaar dienden te bekampen op een eiland, tot er één winnaar overbleef, de enige overlevende. Verplaats de actie van Japan naar de V.S. en je krijgt ‘De hongerspelen’. Suzanne Collins beweerde, na beschuldigingen van plagiaat, dat ze nog nooit van de Japanse roman had gehoord. Collins koos niet voor een alwetende verteller, ze haakt de camera vast aan Katniss’ schouder zodat de lezer geen getuige hoeft te zijn van al het bloedvergieten. Je ziet enkel Katniss’ gewelddadige acties . Dat was in ‘Battle Royale’ wel anders.
Na een reeks vloedgolven en ander klimatologisch onheil heten de Verenigde Staten Panem en is het land verdeeld in twaalf districten. De hele Oostkust is weggevaagd en de hoofdstad ligt ter hoogte van de Rocky Mountains. Katniss, één van de strijders in de jaarlijkse Hongerspelen, komt uit het verarmde mijnwerkersdistrict, waar je enkel door middel van stroperij en illegale ruilhandel kan overleven. Katniss is een uitstekende jager met een pragmatische geest. Als lezer weet je meteen dat dit meisje als winnaar uit de bus zal komen. De vraag is vooral hoe ze dat zal doen. Wordt ze een nietsontziende moordmachine? Nee, Collins laat er geen twijfel over bestaan dat Katniss een betere inborst heeft dan de bloeddorstige Cato, die vrijwillig deelneemt aan het bloedbad. Zij doodt enkel uit verdediging en schiet haar tegenstanders niet in de rug. Een echte heldin dus. Geen wonder dat ze twee aanbidders heeft. De romance is saai voor volwassenen, al zullen jonge tieners er anders over denken.
Collins zet haar dystopische universum in enkele pennentrekken neer. Het is wat voorspelbaar allemaal: gekloonde dieren, een douche met honderd knopjes in de rijke hoofdstad. Voor ze de gigantische arena in mag, krijgt Katniss een make-over van stylisten met gladde huid en uitzinnige kapsels. ‘Wees gewoon jezelf,’ krijgt Katniss als tip, een knipoog naar programma’s als ‘Idool’. Ook voor ‘De hongerspelen’ zijn er kijkers, al vergeet je dat, eenmaal Katniss begonnen is aan het spel. Als puntje bij paaltje komt is dit een behoorlijk ouderwets avonturenverhaal over hoe je overleeft in een bos. Vallen uitzetten, konijnen schieten met pijl en boog, eetbare kruiden zoeken: Katniss is er uren zoet mee.
Collins heeft een functionele stijl. Af en toe lees je melige zinnen als ‘Er gaat een steek van verlangen door mijn borst. Was hij maar hier bij me!’. De vaart zit er goed in en als veertienjarige had ik ‘De hongerspelen’ beslist spannend gevonden. Voor volwassenen vind ik het geen aanrader. De plot is te weinig verrassend en de maatschappijkritiek is te oppervlakkig. In ‘Vlammen’ en ‘Spotgaai’, deel twee en drie van de trilogie, komt het verzet tegen het bewind veel meer aan bod. In de Verenigde Staten gingen er al 24 miljoen exemplaren van ‘De hongerspelen’ over de toonbank en de Hollywoodverfilming drijft de verkoop momenteel wereldwijd op. Volgens critici slaat het boek bij tieners aan omdat ze ‘De hongerspelen’ zien als een opgeblazen metafoor voor het leven op de middelbare school: keiharde competitie, enkel de besten gaan naar topuniversiteiten.
*
Suzanne Collins – De hongerspelen – Van Goor – vertaald door Maria Postema – 339 blz. – oorspronkelijke titel: The Hunger Games.