De weduwe Clicquot ***

In de wereld van sprankelende wijnen en champagnes klimmen vrouwen zelden op tot de allerhoogste regionen. Enkel in het champagnehuis van Clicquot heeft een vrouw, Cécile Bonnefond, het momenteel voor het zeggen. Tilar Mazzeo, een Amerikaanse cultuurhistorica met een passie voor de parelende godendrank, verdiepte zich in het leven van ‘La grande dame’ die aan de wieg stond van het Clicquot-imperium. Haar biografie ‘De weduwe Clicquot’ is een elegant en bijzonder boeiend verhaal geworden. Mazzeo blaast de weduwe leven in, zonder zich te bezondigen aan al te veel gefantaseer. De weduwe hield de boekhouding van haar bedrijf heel zorgvuldig bij, maar was zuinig in het neerkrabbelen van haar zielenroerselen. Of misschien gingen haar brieven en dagboeken verloren? Wat er ook van zij, Mazzeo dient zich vaak te beroepen op wendingen als ‘we kunnen ons voorstellen dat’ of ‘ik vermoed dat’. Laten we even naar de feiten kijken. Barbe-Nicole, zoals Mazzeo haar noemt, groeide op in woelige tijden. Tijdens de Franse revolutie bekeerde haar vader, een succesvol textielproducent, zich tot het radicalisme. Hij deed dit enkel voor de vorm en om pragmatische redenen. In hart en nieren zou hij, net als Barbe-Nicole, een conservatief en een katholiek blijven. Barbe-Nicole huwde met François Clicquot, wiens familie al in de wijnhandel zat. François was avontuurlijk aangelegd maar het ontbrak hem aan een scherp zakeninstinct. Na de vroege dood van haar man zou Barbe-Nicole, alleenstaande moeder van een dochter, hun bedrijf verder uitbouwen. De oorlog was vaak haar tegenstander – gesloten havens of boycots bemoeilijkten het transport – en toch werd ze echt succesvol dankzij de val van Napoleon. Russische soldaten in Frankrijk proefden haar heerlijke champagne en vertelden erover in hun thuisland. Napoleon was overigens dol op champagne, al kocht hij het goedje meestal bij de grootste concurrent van Barbe-Nicole, Jean-Rémy Moët. Barbe-Nicole internationaliseerde de markt, werkte als eerste champagneproducent aan de bescherming van haar merknaam en ze was de uitvindster van de ‘remuage sur pupitre’, een proces om de drank vrij te maken van bezinksel. In de tweede helft van de 19de eeuw was champagne niet langer een exclusiviteit voor koningen en keizers. Vanaf toen begon men de term ‘champagne’ te gebruiken, daarvoor had men het over ‘vin mousseux’. De 18de-eeuwse champagne zou voor ons herkenbaar zijn: extreem zoet en bruin-roze gekleurd.
Mazzeo schreef een knappe cultuurgeschiedenis en een fascinerend vrouwenportret. Haar boek toont aan dat Veuve Clicquot op de juiste tijd en de juiste plek was geboren. In de 18de eeuw kon men als middenklassevrouw in een onderneming werken. Na de industriële revolutie wordt dat moeilijk en transformeren familiebedrijven zich tot mannenbastions. Veuve Clicquot leefde in de overgangsfase tussen die twee werelden. Dankzij haar zakelijke genie én haar liefde voor champagne schreef ze geschiedenis.

(KM)

Uitgever: Artemis & co
ISBN: 9789047201281
Prijs: 17,95 €