Discretie
Lees hier de krantversie: column How to Disappear
Kathy Mathys
Dat ik me niet goed voelde, zei ik. Buikpijn had ik, of misschien was het wel keelpijn waarmee ik die keer kwam aanzetten. Hoewel ik nog geen twaalf was, bleef ik achter in ons vakantiehuis, terwijl mijn ouders en broer de bergen in trokken. Ik wilde alleen zijn en schrijven. Hoe opwindend was het om het meest dierbare te doen wanneer niemand op de wereld ervan wist! Ik zat te gloeien boven mijn schrift. Wanneer ik met vrienden over de kindertijd praat, blijkt dat velen leugentjes verzonnen om zich, ver weg van alles en iedereen, over te geven aan het verbodene of het geheimzinnige.
Nog steeds ben ik ervan overtuigd dat het goede in mijn leven zich vooral in de privésfeer afspeelt, ver weg van het publieke oog. Net als Akiko Busch, schrijfster van ‘How to Disappear. Notes on Invisibility in a Time of Transparency’ (Penguin Press) verbaas ik me over hoe ver sommigen gaan in hun hang naar erkenning, likes en hartjes, eenmaal ze de digitale arena betreden.
In haar essaycollectie buigt Busch zich over de verdiensten van een stil leven en over haar fascinatie voor onzichtbaarheid. In de kindertijd geloven we in de magie van wat we niet kunnen zien. Denk aan onzichtbare vriendjes of aan verhalen met onzichtbare personages. Volwassenen hebben veelal negatievere associaties. Minderheidsgroepen zijn onzichtbaar in de samenleving, bijvoorbeeld, hebben geen macht. Busch vind het jammer dat we zelden focussen op de mogelijkheden die discretie biedt. Ze herleest Virginia Woolfs ‘Mevrouw Dalloway’. Het hoofdpersonage voelt zich ‘onzichtbaar, ongezien, ongekend’. Volgens Busch schreef Woolf haar romans in een tijd dat de publieke rol van de vrouw aan het veranderen was. In het verleden dienden vrouwen onzichtbaar te blijven, was het not done om door de stad te flaneren. Mevrouw Dalloway doet dit wel. Ze is niet jong meer, wordt niet langer aangegaapt. Busch vindt het bevrijdend om als oudere vrouw onzichtbaar te zijn in een grootstad als New York. Het heeft haar juist een gevoel van autonomie.
De beste essays gaan niet over de mens, wel over de natuur. Terughoudendheid en camouflage zijn voor dieren een overlevingsstrategie, de ultieme manier om kroost en habitat te beschermen. Denk aan een vlinder die zich bij gevaar kan transformeren tot iets wat lijkt op een verdord blad. Busch betoogt met overtuiging dat de mens zowel kan opgaan in de stad als in de natuur. Vooral onder water lukt het haar om het zelf te vergeten: ‘We are there and not’.
Inmiddels ben ik behalve een fervent schrijver ook een fervent wandelaar en kan ik me herkennen in de hier geciteerde Wendell Berry. De schrijver loopt het woud in en na enkele uren voelt hij zich lichter. Hij beweegt zich voort in het landschap ‘als een van de vele details’. Nu pas is hij in staat om echt te kijken en misschien is dat wel het ultieme voordeel van discretie