Je broer begraven/ Lees hier de krantenversie: Kamila Shamsie – Huis in brand
Kamila Shamsie maakt van het verhaal van Antigone een actuele roman over oorlog, terreur en familiebanden.
Kathy Mathys
In een vroege scène uit ‘Huis in brand’ zoekt Isma een kerkhof op in de hoop er troost te vinden. ‘Soms waren de doden vriendelijk aanwezig, maar vandaag waren ze alleen maar dood,’ schrijft Shamsie. De doden hebben geen stem meer in deze roman, maar hun aanwezigheid is nadrukkelijk. Zo is er de vader van Isma, Adil Pasha, een overleden jihadistrijder die in Bosnië en Tsjetsjenië vocht om zich vervolgens aan te sluiten bij de Taliban in Afghanistan. De daden van de overleden vader blijven wegen op Isma en op de tweeling, haar zus Aneeka en haar broer, Parvaiz. Bij de dood van de moeder van het gezin nam Isma de zorg van de toen twaalfjarige tweeling op zich.
‘Huis in brand’ begint met Isma’s vertrek naar Amerika. Broer en zus zijn bijna volwassen, ze kan de twee met een gerust hart achterlaten in Londen en haar studie sociologie afmaken in Amherst. Tenminste, dat denkt ze. Op het thuisfront wordt Parvaiz verleid door de woorden van Farooq, wiens vader ooit zij aan zij streed met de vader van Parvaiz. Farooq is lid van IS en hij kan Parvaiz ervan overtuigen om mee te reizen naar Raqqa, zogezegd om meer te weten te komen over wie Adil Pasha was. Ondertussen, in Amerika, ontmoet Isma Eamonn Lone, zoon van Karamat Lone, een politicus die zich ooit negatief uitliet over de vader van de Pasha’s. Ze wordt verliefd op hem maar Eamonn zal, later in het verhaal, vallen voor zus Aneeka.
Kamila Shamsie schreef een moderne versie van Sophocles’ ‘Antigone’. Ze citeert uit Sophocles’ tekst: ‘Degenen van wie wij houden… zijn vijanden van de staat.’ De zussen Pasha houden allebei van hun broer, die zich zal ontpoppen tot vijand van de staat door zich aan te sluiten bij de media-afdeling van IS. Hij beseft al snel dat hij weg wil, wordt misselijk van de onthoofdingen waarbij hij dient te assisteren.
Brits burgerschap
Wat voor land is Groot-Brittannië wanneer het jacht maakt ‘op mensen die onvoorwaardelijk kunnen liefhebben’? Het is de centrale vraag in deze genuanceerde roman vol kalme woede. Wie het verhaal van Antigone kent, weet dat de broer zal sterven en dat zijn lichaam niet mag worden begraven. Aneeka’s liefde is onvoorwaardelijk, zij wil hem helpen te ontsnappen uit het kalifaat, Isma hoopt dat Aneeka haar broer zal leren zien als iemand die voor altijd verloren is.
Shamsie wisselt lange hoofdstukken vanuit de hoofdrolspelers met elkaar af. We leren Eamonn kennen die, terug in Londen, op zoek gaat naar Isma’s zus. Hij komt tussen twee vuren te zitten wanneer zijn vader minister van Binnenlandse Zaken wordt. Karamat Lone stelt in redevoeringen dat moslims zich isoleren door zich anders te kleden dan de lokale Britten. Hij heeft weinig op met de islam en voert een hard beleid tegen terroristen, wil hen veel sneller het Britse burgerschap afnemen.
Aneeka is de vurige van de twee zussen. Isma is beheerster maar als student sociologie is ze wel kwaad omdat terroristen nooit als ‘Britse terroristen’ worden omschreven door regeringsleiders en journalisten, wel als ‘Britse paspoorthouders’ of als ‘Brit van Pakistaanse afkomst’. Zo schrijft Shamsie het: ‘Er wordt altijd iets tussen hun Britsheid en terrorisme geplaatst’.
Hoewel je weet hoe het verhaal zich ongeveer zal ontwikkelen, slaagt de schrijfster erin een zenuwslopende en intelligente roman te schrijven over een wereld waarin niet elke wet rechtvaardig is. ‘Huis in brand’ is een roman over familiebanden, over hoop en loyaliteit en over terreur. Het hoofdstuk vanuit de broer over het kalifaat komt hard binnen, temeer omdat de jongen als geluidstechnicus een absoluut gehoor heeft en geen schreeuw hem ontgaat. Nuance is het sleutelwoord hier: Shamsie laat een spectrum aan ideeën en levensstijlen zien. Enkel Farooq krijgt geen krediet van haar.
****
Kamila Shamsie – Huis in brand – vertaald door Anne Jongeling – 252 blz. – Signatuur.