Bij internetbedrijf The Circle is privacy een vorm van egoïsme. De Nieuwe Dave Eggers is een ‘1984’ voor de Googlegeneratie.

In de jaren 1940 en 1950, toen wolkenkrabbers nog nieuw genoeg waren om cinemabezoekers te verbluffen, verschenen er geregeld Hollywoodfilms over kleinsteedse werknemers die naar de grote stad kwamen om het te maken. Je volgde hen vanaf dag één, waarop ze met open mond de inkomhal van het kantoor staan aan te gapen, tot op het moment dat ze zijn opgeklommen op de ladder en zich ook letterlijk hoger bevinden in het gebouw.

Dave Eggers’ ‘The Circle’ heeft diezelfde structuur: tijdens de openingsscène is Mae Holland, afkomstig uit een provinciestad, overweldigd door de inkomhal, die Eggers met een kathedraal vergelijkt, en we volgen haar op weg naar de top. De architectuur van haar Californische kantoor is wel organischer, minder masculien dan de New Yorkse wolkenkrabbers. Het bedrijf waar de 24-jarige werkt is The Circle. Opgericht door een universiteitsstudent die ervoor zorgde dat je met één knop je online leven kan regelen – van sociale media tot bankzaken – is het bedrijf uitgegroeid tot de machtigste speler wereldwijd. De Mark Zuckerberg-achtige universiteitsstudent is inmiddels een zelden geziene kluizenaar en het gezicht van The Circle is Bailey, een familieman die altijd lacht en nooit verlegen zit om een melige grap. Tijdens Mae’s tour van het gebouw passeren we een kennel voor de honden van de werknemers, een nachtclub, een theater, een spa. Dagelijks zijn er optredens van beroemde Nobelprijswinnaars, zangers, circusgezelschappen. ‘Community first’ en ‘Humans work here’, dat zijn de slogans die The Circle hoog in het vaandel draagt.

Mae begint op de klantendienst – Customer Experience heet dat bij The Circle – en ze heeft al snel drie schermen voor haar neus. De informatiestromen zijn niet strikt werkgerelateerd. Uitnodigingen voor bedrijfsfeestjes en evenementen allerhande, posts van collega’s: er wordt verondersteld dat je het allemaal bijhoudt. Lunchpauzes staan bekend als een ‘monumentale inbreuk op de plicht‘. Werk is leven, leven is werk bij The Circle.

Kinderen met chip

Eggers laat er weinig twijfel over bestaan dat hij de bedrijfscultuur bij The Circle maar niks vindt. Het is een cultuur waarin elke beweging die je maakt een rating krijgt, een vind ik leuk of een vind ik niet leuk. The Circle-kopstukken streven naar meer openheid en komen tot de conclusie dat privacy diefstal is. Ze ontwerpen SeeChange dat je toelaat om op elk moment livebeelden van eender welke locatie te zien; ze werken aan ChildTrack dat kinderen wil voorzien van een een chip zodat ze altijd traceerbaar zijn; ze manen politici aan om al hun gesprekken te filmen en publiek te maken zodat politiek transparanter wordt. Dit is een ‘1984’ voor het Googletijdperk.

De wereld van Mae’s ouders staat in contrast met die van het bedrijf: geen camera’s, geen onophoudende stroom van informatie. De vader heeft MS, de ex is niet geïnteresseerd in activiteiten online tot woede van Mae.

Mae’s queeste is onderhoudend en je blijft benieuwd naar waar ze zal voleindigen. De personages zijn raak getypeerd, met name Bailey.

Dave Eggers staat niet meteen bekend om zijn humor en al probeert hij wel satirische accenten aan te brengen in ‘The Circle, hij twijfelt tussen humor en ernst. Eggers kaart belangrijke kwesties aan. Alleen verrast de schrijver je te weinig met zijn visioen voor de heel nabije toekomst. Hij doet onder voor Jennifer Egan, Margaret Atwood of Gary Shteyngart die urgentere verhalen schreven over inbreuk op onze privacy, nieuwe media.

Steeds weer somt Eggers Mae’s online activiteiten op, het aantal vind ik leuks die ze geeft. Allicht wil hij met die saaie passages iets vertellen over de leegheid van onze online levens, alleen zorgt het niet steeds voor even boeiende lectuur. Dit boek telt 500 bladzijden en dat is te veel. In vergelijking met ‘Wat is de wat’ of ‘Een hologram voor de koning’ is dit een roman met te weinig stiltes. Eggers wil iets vertellen over het belang van het mysterie, over de noodzaak niet alles zichtbaar te maken voor het publieke oog. Jammer genoeg doet hij dat in een roman waarin het mysterie ontbreekt, waarin de boodschap te expliciet is.

**