Reporters zonder grenzen

Kan je het echte leven ooit vastleggen op beeld of is enscenering onvermijdelijk? In ‘Het dorp’, haar tweede roman, stuurt Nikita Lalwani een BBC-ploeg naar een Indiase gevangenis.

Kathy Mathys

De aanwezigheid van een camera verandert alles. Spontaneïteit verdampt, mensen tonen zich van hun beste kant in het oog van de lens, vindt  Ray Bhullar. Uaarom wou ze dat ze in het geheim kon filmen, zonder toestemming te vragen, het liefst nog met een bril waarin een camera zit verstopt. Bhullar mag van de BBC haar eerste documentaire maken en ze trekt daarvoor naar Ashwer, een open gevangenis in India. In dergelijke gevangenisdorpen wonen veroordeelden met hun gezin, ze hebben een baan en mogen het dorp verlaten, zolang ze ’s avonds terugkeren. Ashwer is een fictieve plek maar India telt verscheidene gevangenisdorpen, die bekend staan als succesvol. Er zijn nauwelijks gevallen van recidive. In Ashwer wonen enkel moordenaars met hun familie. Bhullar, net als de schrijfster een Indiase die in Engeland woont, heeft hooggestemde ideeën over het werk dat ze komt verrichten. Ze wil een film maken die ethisch verantwoord is, vol empathie zit en die laat zien ‘hoeveel schoonheid, eerlijkheid, vertrouwen, waardigheid en inspiratie er in dat land te vinden was’. Ze gruwt van haar collega Serena, de producente, die het heeft over ‘aanpappen’ met de inwoners zodat ze loskomen.

In ‘Het dorp’ houdt Lalwani haar blik sterk gefocust, de roman heeft een zekere documentair gehalte met tijdsaankondigingen als ‘de volgende dag’. Er zijn geen flashbacks of uitweidingen. De BBC-ploeg bespiedt de dorpelingen, de gevangenen en hun gezinnen kijken terug. Ze staan sceptisch tegenover de Indiase die bij de blanken woont. Ook de lezer is een spion die nietsdoend toekijkt, terwijl de documentairemakers de boel beginnen te ensceneren en de dramatiek aanzwengelen. De naïeve Bhullar is ijdeler dan ze zich voordoet, minder heilig ook. Ze verwijt Serena dat ze manipuleert maar gaat zelf op zoek naar shots van een ‘griezelig sentimentele dageraad’, die niet zouden misstaan als intermezzo, overgoten met de juiste exotische muziek.

 Lalwani doet twee dingen: ze stelt vragen bij een gevangenissysteem waarin rijken zich kunnen vrijkopen, waarin mishandelde bruiden die zich wreekten levenslang krijgen én ze verkent de morele grenzen van de BBC-ploeg. Om iemand aan het huilen te krijgen moet je maar één ding doen, leert Bhullar van een oude rot in het vak. Zeg ‘Wat vreselijk voor je’ en de tranen komen geheid.

‘Het dorp’ is een krachtige roman met boeiende personages. Alleen jammer dat de afwikkeling te voorspelbaar is.

***

Nikita Lalwani – Het dorp – vertaald door Aleid van Eekelen- Benders – De bezige bij – 270 blz. – oorspronkelijke titel: The Village.