Magie aan het strand

Jack Griffin haalt vakantieherinneringen op in de nieuwste roman van Richard Russo. Het resultaat is bitterzuur maar de afdronk is zoet.

Kathy Mathys

Kent u ook van die gezinnen die jaar in jaar uit in staat van oorlog leven? Een onzorgvuldig uitgeknepen tube tandpasta, een rondslingerend paar sokken: ze wakkeren het oorlogsvuur aan tot de boel op barsten komt te staan. Eén maal per jaar bergen deze vechtersbaasjes de strijdbijl op. Gepakt en gezakt trekken ze naar hun vaste strandplek waar ze, cocktails drinkend en katers trotserend, te moe zijn om te kibbelen. In een moment van beneveling en euforie beloven ze verbetering, een kraakfrisse aanpak. Maar ach, ze hebben hun hielen pas gelicht of er klinkt al een snauw van op de achterbank. Het zijn net dit soort vakanties die Jack Griffin als kind meemaakte. Samen met zijn ouders, academici die hun leven in het Midwesten haatten, reisde Jack tijdens de zomer naar Cape Cod, aan de Oostkust van de VS. Hun woede bekoeld, zongen ze ‘That Old Cape Magic’ in de auto, namen ze aarzelend de immobiliënfolders door, want ooit zouden ze zich vestigen aan hun droomstrand.
Jaren later voert een bruiloft Griffin terug naar de Cape. Hij is inmiddels 34 jaar getrouwd met Joy, een Californische met een wonderlijk talent voor tevredenheid. Griffin begrijpt niet waarom Joy gehecht is aan haar familie. Zijn ouders niet absoluut te mijden, eenmaal je zelf getrouwd bent? Griffin loopt zo hard weg van zijn voorgeschiedenis dat hij niet merkt hoezeer hij lijkt op zijn vader en moeder. Meer nog, de scherpzinnige Joy laat terecht vallen dat Griffin het gedrag van zijn ouders kopieert. Hij is bang voor standvastigheid en jaagt vage toekomstdromen na. Griffin beweert dat zijn ouders hem koud laten, maar waarom reist hij dan maanden met het as van zijn vader rond? Kan hij geen afscheid nemen? Richard Russo zette kleinsteeds Amerika op kaart in romans als ‘Empire Falls’. ‘Het inzicht van Griffin’ speelt niet binnen één kleine gemeenschap. Er zijn scènes aan de Cape, in LA, aan een strand in Maine en in Connecticut. Net als ‘Straight Man’, een Russo-roman uit 1997, richt de Amerikaanse schrijver zijn lens op een gezin van academici. Griffin is, na een matige carrière als filmscenarist, les gaan geven. Russo hangt zijn melancholische verhaal op aan twee bruiloften. Hij beschrijft ‘de restjestafel’ op trouwfeesten, de rampzalige generale repetitie en de stuntelig dansende ooms en tantes. Die fragmenten komen in de buurt van de slapstick en zijn vermakelijk. Toch is ‘That Old Cape Magic’ vooral bijzonder, wanneer Griffin terugblikt op zijn kinderjaren en huwelijk. Dit is een roman over de vreemde intensiteit van vakantievriendschappen tussen kinderen, over de Grote Plannen die een mens nooit uitvoert en over de manier waarop ieder zijn eigen geschiedenis herschrijft.

Russo’s hoofdpersonage is een cynicus, wat erg lastig is voor zijn zonnige vrouw maar de lezer veel plezier bezorgt. Al even grappig is de moeder van Griffin, een boosaardige vrouw die haar schoondochter beschimpt en haar man vervloekt. ‘Als je hem aan de noordkust neergooit, kun je mij aan de zuidkust uitstrooien,’ schreeuwt ze Griffin toe aan de telefoon.

De laatste vijftig pagina’s van dit heerlijke boek zijn iets te braaf om van een meesterwerk te kunnen spreken. De zoeterigheid die je ook vindt in vele oudere Russo-romans doet afbreuk aan dit subtiele verhaal over herkansingen en de naar zon en burgers geurende zeewind uit onze kindertijd.
***
Richard Russo – Het inzicht van Griffin – Vertaald door Kees Mollema – Signatuur – 269 blz. – 19,95 € -Oorspronkelijke titel: That Old Cape Magic.