Vrouwenlevens zonder glans

Jarenlang verdween de Amerikaanse Richard Yates (1926 – 1992) uit de rekken. Uitgevers herontdekten zijn prachtige verhalen en zelfs Hollywood drukt Yates nu aan de borst. Terecht, zo blijkt na het lezen van het diep snijdende ‘Paasparade’.

Kathy Mathys

Richard Yates zei ooit: ‘Het leven is geen feest, het lijkt soms even leuk terwijl we ons in stand houden met drank en sigaretten, maar ten slotte gaan we eraan ten onder.’ Treffender kan ik het sombere ‘Paasparade’ niet samenvatten. De vrouwen in dit boek uit 1976 laten hun geluk door de vingers glippen, voor zover ze het al ooit te pakken krijgen. Ze drinken te veel en te snel. Ze kunnen hun lippenstift niet binnen de grenzen van hun mond houden. Ze slagen er niet in een man te vinden die zich fundamenteel voor hen interesseert.
‘Geen van beide zusjes Grimes zou in het leven gelukkig worden’. De openingszin van ‘Paasparade’ laat er geen twijfel over. Dit wordt een somber verhaal. Toch is het minder bedrukkend dan het al eerder in het Nederlands vertaalde ‘Revolutionary Road’, een roman die zopas is verfilmd met Kate Winslet en Leonardo DiCaprio in de hoofdrollen. ‘Paasparade’ is donker maar Yates zet de intreurige lotgevallen van zijn personages aan met ironie. Verwacht geen gevatte kwinkslagen. Yates’ ironie is er één van de onopvallende, milde soort. Net als de humor heeft de taal helemaal niets opzichtigs. Yates is scherp en precies maar op stilistisch vlak is hij zelden flamboyant.
Sarah en Emily Grimes zijn de ongelukkige zusjes. We volgen hen vanaf de jaren 1930, wanneer ze in stilte lijden onder de echtscheiding van hun ouders, tot in de jaren 1970. De politieke en sociale veranderingen in de V.S. laten zich op delicate wijze voelen maar krijgen nooit de bovenhand. De meisjes groeien op bij hun moeder Pookie, een labiele vrouw die je in het kruis kan kijken, als ze weer eens te diep in het glas heeft gekeken. Pookie wil een leven vol flair. In downtown Manhattan, dat toen nog niet dezelfde artistieke allure had als nu, wil ze niet wonen. Ze krabbelt geld bijeen voor veel te dure flats bij Central Park of troont haar ontwortelde dochters mee naar buitenwijken met enige klasse. Sarah dreigt helemaal te verdampen in een miserabel huwelijksleven. Emily studeert aan Barnard College en krijgt ontelbare minnaars. Van de hooggestemde intellectueel met potentieproblemen tot de gepolijste zeebonk die haar doet sidderen van genot: geen van allen maakt haar echt gelukkig. Wanneer de jaren zeventig eraan komen, loopt Emily al tegen de vijftig aan. Als jonge vrouw stond Emily te boek als onafhankelijk en progressief, maar het moderne feminisme is haar te hard en te haatdragend. Yates laat haarfijn zien hoe de nieuw verworven vrijheden niet voor iedereen binnen handbereik liggen. Zijn vrouwen zakken weg in een eenzame drankroes en schrikken in heldere momenten van hun eigen hologig spiegelbeeld. Blij zal je van dit boek beslist niet worden, maar Yates’ analyse van drie pijnlijke vrouwenlevens zal je niet gauw loslaten.

****

Richard Yates, Paasparade, De Arbeiderspers, Amsterdam, 211 blz.