David Vanns nieuwe roman speelt in een gewelddadige mannenwereld waar de hoop al lang is verdwenen.

In het nawoord van ‘Goat Mountain’ kondigt David Vann aan dat dit de laatste roman wordt waarvoor hij put uit de gewelddadige geschiedenis van zijn familie. Vann serveert het geweld, dat ook een belangrijk ingrediënt vormt in zijn eerdere boeken, hier in onverdunde vorm. ‘Goat Mountain’, een gecondenseerd boek, is een afdaling in de hel, een oudtestamentische vertelling waarin de wetten van de sociaalrealistische roman niet gelden. In het begin sputter je als lezer wat tegen, vraag je je af wat de grootvader, vader en zoon in godsnaam bezielt, waarom ze zich gedragen zoals ze zich gedragen. Dan begin je te beseffen dat hier andere spelregels van kracht zijn.

In de herfst van 1978 trok de terugblikkende ik-verteller samen met vader, grootvader en Tom, een kennis van de familie, naar Goat Mountain, Noord-Californië, om er op herten te jagen. Vergezeld door de geuren van metaal, olie, stof en dennen vatten ze de klim aan. In de verte zien ze een stroper bij hun kamp en de elfjarige jongen bekijkt hem, net zoals de andere mannen dat doen, door het vizier van zijn geweer. Dan schiet het kind de stroper dood. Het is geen ongeluk. Vann schrijft: ‘Er zat iets in me wat enkel wilde doden, constant en eindeloos.‘

Vann doet niet aan gepsychologiseer. De afwezige moeder en grootmoeder worden ternauwernood vermeld en verder lezen we dat de vader zijn zoon niet leerde hoe hij met anderen moest omgaan. De ik-verteller, die inmiddels in een flatje woont – een kooi, zo lijkt het, in vergelijking met de bergen –, vraagt zich af wat hem toen als kind bezielde.

Net als in Raymond Carvers verhaal ‘Zoveel water zo dicht bij huis‘ besluiten de mannen om zich te houden aan hun plan en de jachttrip niet af te blazen. Het grote verschil met Carvers verhaal over vissers die een lijk vinden en hun visuitje toch laten doorgaan: Vanns personages hebben schuld aan de misdaad. De vraag wie er schuldig is dringt zich meteen op. Is het enkel de jongen of hebben ze allen bloed aan de handen?

Geanimeerd lijk

Vann hult zijn personages in een beklemmend stilzwijgen. De drie mannen vinden geen consensus over de aanpak. Af en toe laten ze zich iets ontvallen over hoe het verder moet. Het kind moet dood, vindt de grootvader, die duidelijk volgens andere principes leeft dan de vader. Laatstgenoemde wil zijn kind beschermen, de dode begraven, het allemaal vergeten. Hij beseft niet dat dit niets zal oplossen.

Volgens de verteller overlapt de oude, voorbije wereld enkel met de onze tijdens het doden. Hij meent dat onze dierlijke aard enkel aan banden kon worden gelegd door regels en verboden. Die regels zijn verraderlijk, zwak, vooral in het landschap van dennen, open vlaktes en giftige sumak dat de personages doorkruisen. Het is daar dat we weer beesten worden.

In Vanns verhalen waren de landschappen altijd al verbeeldingen van de psyche van de personages. Hier wordt het landschap vlees, levende materie. Vann heeft het over de ‘vleesrivier, donkerrood en wit gemarmerd, de blootgelegde spieren van de berg‘. De manier waarop de schrijver het daglandschap – de zware, vadsige hitte – laat transformeren in een nachtelijk helletafereel is fenomenaal. Niet alleen het landschap wordt levend. Ook de stroper is, hoewel morsdood, een bezield, schrikwekkend personage. Zijn nagels worden klauwen, zijn ogen weerspiegelen de hel. Zelden maakte een lijk in een verhaal zo een geanimeerde indruk.

Wat hebben we gemeen met Bijbelse figuren als Kaïn die zijn broer doodde? Hoe verhouden we ons tot het landschap? Hoeveel begrijpen we van het leven dat rondloopt op aarde? Dat zijn de vragen die Vanns personage bezighouden. Toch is dit geen bespiegelende roman, het hoofdpersonage heeft geen filosofische inborst, het boek is vooral spannend. ‘Goat Mountain’ is een onthutsende, donkere roman opgetrokken in vurige beelden, suizend van de zintuiglijke details.

****

David Vann – Goat Mountain – vertaald door Thijs van Nimwegen – 256 blz. – De Bezige Bij.