Een nostalgische trip met The Royal Tenenbaums

Zelfs wie niet echt is ingenomen met de bizarre komedies van Wes Anderson, zal erkennen dat de man een eigen stem heeft binnen het Amerikaanse filmlandschap, dat toch al te vaak synoniem is voor anonieme, zielloze eenheidsworst.
Na zijn kleine festivalhit Bottle Rocket ging de bal voor Anderson helemaal aan het rollen met Rushmore, een prettig gestoord variant op de tienerkomedie. Anderson liet zich met deze prent al kennen als een perfectionist, die in de creatie van zijn hoogsteigen universum oog had voor de allerkleinste details. Het is dan ook niet zo verwonderlijk dat de man de samenstelling van zijn soundtrack niet zomaar aan het toeval overliet. Met zijn laatste film, The Royal Tenenbaums, is dat niet anders. De combinatie van Mark Mothersbaughs lichtvoetig-onschuldige deuntjes met een aantal halfvergeten poppareltjes maken van deze filmscore opnieuw een bijzonder avontuur.

The Royal Tenenbaums ging zowel in de V.S. als in Europa een klein beetje aan de aandacht van het publiek voorbij. De film valt dan ook moeilijk in een vakje te duwen. Door verdeler Buena Vista gepromoot als een komedie, valt deze weemoedige exploratie van ‘the American dream’ een beetje tussen twee stoelen. Ondanks een aantal leuke oneliners valt er bij The Royal Tenenbaums minstens evenveel te wenen als te lachen. De personages zijn vreemde snuiters, die vast lijken te zitten in hun verleden en wellicht daarom niet voor iedereen raakpunten vertonen. Anderson maakt het de kijker beslist niet makkelijk. Het New York, dat hij hier evoceert, is een soort collage van invloeden en stijlen, die nauwelijks iets met de werkelijkheid te maken hebben. Naast een fictieve taxiservice, zijn er de spookachtige bussen en onbestaande gebouwen. Ook de personages zijn een mix van invloeden, samples uit realiteit en fictie. Anderson noemde zelf E.B.White en Louis Malle als zijn voorbeelden. Het personage van Eli (gespeeld door Luke Wilson), een voortijdig uitgebluste tennisster, lijkt een kruising van John Mc Enroe en Björn Borg. Ze lijken vaak niet echt op mensen van vlees en bloed en werden al vergeleken met stripfiguren. Deze indruk wordt nog versterkt doordat sommigen de hele film door dezelfde kleding dragen. Al deze stilistisch sterk uitgekiende ingrediënten maken van The Royal Tenenbaums voor sommigen een te hermetische, te sterk bestudeerde film. Ik meen dat er van het eindresultaat een zoete melancholie uitgaat, die deze film tot meer maakt dan een stilistische tour de force.

Er zijn weinig filmmakers, die met hun muzikale omlijsting meer willen dan een vaag sfeertje of een paar flauwe sentimenten oproepen. Wes Anderson is in zijn queeste naar geschikte muziek even maniakaal als in zijn rigoureuze visuele vormgeving.
The Royal Tenenbaums is een verhaal over ratés, over halfvergeten genieën, die allen erg nostalgisch zijn. Het is dan ook geen wonder dat Anderson niet koos voor echte hitsongs voor zijn soundtrack, maar voor melancholische nummers van minder beroemde goden of onbekende tracks van grootheden als John Lennon of Lou Reed. Het resultaat laat zich bijna beluisteren als een compilatietape van een oude schoolvriend. Een klein beetje weird, licht eclectisch, maar hypnotiserend.

Een goede soundtrack roept bij beluistering opnieuw filmbeelden op. Dit is zeker het geval bij The Royal Tenenbaums. De scène waarin Gwyneth Paltrows personage, Margot, uit de bus stapt in slow motion, wordt begeleid door These Days. Dit nummer van Jackson Browne, hier in een versie van Nico, drukt in een paar lijnen de wispelturig-depressieve essentie van Paltrows Margot uit. Even onvergetelijk zijn het moment waarop Eli zelfmoord tracht te plegen, voorzien van één van Elliott Smiths meest duistere songs, Needle In The Hay. Of het moment waarop hetzelfde personage wegrijdt uit het hospitaal op de tonen van Fly van Nick Drake : Please, give me a second grace. Een aantal muzikale hoogtepunten uit de film vonden jammer genoeg niet hun weg naar de CD. Zo bekennen Margot en Eli hun liefde voor elkaar op de relatief onbekende Rolling Stones-track She Smiled Sweetly. Dit nummer ontbreekt op de soundtrack, net als Van Morrisons Everyone.
Naast deze intrieste episodes is er ook plaats voor humor en actie. Een van de meest grappige momenten uit de film toont in een paar tableaux-vivants het amoureuze verleden van Margot, toepasselijk voorzien van The Ramones’ Judy Is a Punk.
Pop wordt inventief afgewisseld met klassieke muziek. Van de Vince Guaraldi Trio werd Christmas Time Is Here opgenomen. Dit thema van A Charlie Brown Christmas is meer dan een willkeurig bitterzoet deuntje. Jonathan Romney merkte in Sight & Sound terecht op dat de Tenenbaums wel neurotischere versies lijken van Snoopy’s vriendjes, die staan voor eenzelfde nostalgische levensfilosofie.

Mark Mothersbaugh tekende voor de originele filmmuziek, een taak die hij ook al succesvol volbracht voor Bottle Rocket en Rushmore. Deze ex-frontman van de funkrock band Devo begon met het maken van filmsoundtracks vanaf de jaren ’80. Hij vormde een collectief, Mutato Muzika, dat naast filmscores ook muziek maakt voor video games en commercials. Zijn nummers worden op de CD naadloos verweven met de pop en de klassieke deuntjes. Hoewel deze soundtrack constant beelden oproept uit de film, is hij meer dan een afkooksel en laat hij zich, los van de film, perfect beluisteren. (Kathy Mathys)

The Royal Tenenbaums
The Original Soundtrack, 2001
Hollywood Records